21 Nis 20223 dakikada okunur

Midas Anıtı - Yazılıkaya

Güncelleme tarihi: 3 May 2022

Frigleri keşfedin

Midas Anıtını (yöresel olarak bilinen ve adını aldığı köyün adıyla Yazılıkaya'yı) İlk defasında ekmek arası köfte kuyruğuna girerek günün yarısını heba ettiğimiz ilk okul gezisinde görmüştüm.

İkincisinde bol bol anı biriktirmek için fotoğrafçılığa merak saldığımız ve "en iyi nerede fotoğraf çekilir" kovalamacasıyla geçen ortaokul gezisinde biraz daha iyi sorup sorgulama imkanım olmuştu.

Son olarak da oğlumu balık yemek için anne, babaanne ve dedesiyle gittiğimiz Sakaryabaşı Piknik Alanından geri dönerken "hadi biraz kaybolalım" ümidiyle gördüğüm "Midas Anıtı" yön levhası ile tekrar görme imkanı bulduğum ve görünce insanın yaşamını ve nereden geldiğini sorguladığı yer.

Edindiğim bilgilere göre, Frig kaya fasadlarının en görkemli örneği imiş. Bu arada Kaya Fasadı yapı cephesi ya da mihrap anlamına geliyormuş. Midas Anıtı, Midas şehri platosunun kuzeydoğu eteğinde, öne doğru çıkıntı yapan kaya kütlesi üzerinde yer alıyor. Arabayla gidildiğinde köyün içerisine girince yoldan sapmadan devam edin, müze binasına kadar gidiyor. Biz arkasından çıkmaya kalkmıştık ve geri dönerken bu yolu gördük. Müze girişinde küçük bir otopark ve dinlenme alanı var. Uzun bir süre geçirecekseniz de yanınızda yiyecek ve içecek tedarikli gitmenizde fayda var.

İlk olarak 1824 yılında William Martin Leake ve arkadaşları tarafından incelenerek kabataslak çizimi yapılmış. Bu çizim, birçok hata ve eksikliklerine rağmen, Frig fasadlarının genel görünüşü hakkında fikir veren ilk çizim olması nedeniyle özel bir yere sahipmiş.

1834’de Charles Texier, anıtı inceleyerek gravürünü yapmış. Bu, anıtın aslına uygun ve tüm görkemini yansıtan ilk ve tek gravür.

Anıtın sol üst kısmında, düzleştirilmiş ana kaya üzerindeki Frigce yazıtta geçen Midai kelimesinden dolayı anıta bu ad verilmiş. Yöre halkı ise üzerindeki yazıtlar nedeni ile anıtı, Yazılıkaya olarak adlandırmıştır. Günümüzde her iki isim de kullanılır.

Doğuya bakan anıt 17.00 m yüksekliğinde, 16.50 m genişliğinde. Yerden yüksekliği, 1.20-1.80 m. Tepe akroteri karşılıklı iki daire parçasından oluşuyor. Alınlık ve cephe duvarı geometrik motiflerden oluşan zengin bir bezeme ile süslü. Anıt’ın merkezinde kapıyı simgeleyen büyük bir niş var. Burası dinî törenler sırasında içine tanrıça Matar’ın heykelinin yerleştirildiği en kutsal bölüm.

Anıtın üzerinde Frigce yazıtlar var. Birinci yazıt, anıtın sol üst kısmında, düzleştirilmiş ana kaya üzerine kazınmış. 11.00 m. uzunluğunda. Burada Kral Midas’ın ismi okunmakta.

İkinci yazıt, sağ yan çerçeve üzerinde. Bezeme ile çerçeve kenarı arasında kalan boşluğa yanlamasına soldan sağa doğru yazılmış. 4.75 m uzunluğunda.

Baba sözcüğü ilginç. Okunabilmekle birlikte anlamları kesin olarak çözülemeyen bu yazıtlardan birincisi konum itibarıyla anıtın tümü ile ilgili. İkincisi ise daha özel. Ayrıca, nişi çevreleyen ikinci çerçevenin her iki yanında ve nişin sağındaki bezemenin alt kısmında çıplak gözle güçlükle seçilebilen birkaç Frigce kelime var. Bunlar oldukça kaba ve yüzeysel olarak kazınmış. Bunlarda Ana Tanrıça Matar’ın adının geçmesi önemli.

Anıtın solundaki nişin içinde bulunan yazıt, nişin sol duvarından başlıyor, arka duvarı ve sağ duvarı üzerinde devam ediyor. 4.45 m uzunluğunda.

1936 ve 1937 yıllarında, anıtın önünde arkeolojik kazılar yapılmış. Ana kayanın üzerinde yer yer 3 m kalınlığa ulaşan dolgu toprağın altından kuzeye doğru meyilli bir avlu (17 mx19 m), hemen güneyinde sütunlu bir galeriye ait ana kayaya oyulmuş düzgün bir taban ile 4 adet sütun kaidesi gün ışığına çıkartılmış.

Doğu-batı doğrultusunda uzanan galeri, batı yönde büyük nişle sınırlanmakta.

Araştırmacılar burada bir anıtsal fasad, üzeri açık bir avlu ve bir sütunlu galeriden meydana gelen, Ana Tanrıça Matar’a adanmış büyük bir açık hava kült kompleksi bulunduğu görüşünde birleşmekte.

BİRİNCİ YAZIT: Alınlığın sol üst kısmında, düzleştirilmiş ana kaya üzerinde yer almakta. Alınlığın sol köşe hizasından başlayarak akrotlere doğru kavisli bir şekilde soldan sağa doğru yazılmış. 11 m uzunluğunda. Harf boyları 0.45 m - 0.40 m. Yazıtta Ates ve Midai sözcükleri de görülmekte.

İKİNCİ YAZIT: Anıtın sağ yan çerçevesi üzerinde. Soldan sağa doğru yazılmış. 4.75 m uzunluğunda. Harf boyları 0.25 m.

ÜÇÜNCÜ YAZIT: Anıtın solundaki nişin içinde bulunan yazıt, nişin sol duvarından başlıyor, arka duvarı ve sağ duvarı üzerinde devam ediyor. 4.45 m uzunluğunda. Harf boyları 0.40 - 0.45 m.